-
1 crusta
ae f.1) кора ( terrae Sen)c. panis PM — хлебная коркаc. piscium PM — рыбья чешуя4) накипь ( aquae decoctae PM)5) струп, корка ( ulcĕris CC)6) накладная или мозаичная работа, инкрустация, облицовка, панель ( pariĕtis PM)crustae marmoreae Vtr, Dig — мраморные плиты, мраморная облицовка7) выпуклая работа, барельеф ( argenti caelati C)8) слой ( caementorum Vtr)9) внешность, видимость (non est sincera felicitas: c. est Sen) -
2 cupiditas
cupiditās, ātis, f. (cupidus), die Begierde, das Verlangen, die Lust, im üblen Sinne = die Sucht, der Hang, die Leidenschaft (auch wie επιθυμία, als affektvolle Stimmung), I) im allg.: a) eig. (oft verb. libido vel. c., vel libido vel c., libido cupiditasve, s. Baiter Cic. Tusc. 4, 44. p. 317, 24), de voluntate tua, ut simul simus, vel potius studio et cupiditate non dubito, Cic.: eādem levitate cupiditas est in appetendo, quā laetitia in fruendo, Cic.: ardens in cupiditatibus, Sall.: intemperans sum in eius rei cupiditate, quam nosti, Cic.: quam diu in his annis sumus cupiditatum, in der Sturm- und Drangperiode, Ps. Quint. decl.- c. acrior, acerrima, Cic.: c. tam caeca, Cic.: c. alcis effrenata et furiosa, Cic.: c. flagrans, flagrantissima, Cic. u. Val. Max.: cupiditates immodicae, Curt.: c. inexplebilis, Cic.: c. incredibilis, Cic.: cupiditates indomitae atque effrenatae, Cic.: cupiditates infinitae, Cic.: c. insana, Cic.: cupiditates insatiabiles, Cic.: c. nimis magna, Cic., maior, Nep., maxima, Val. Max.: c. mala, Ter.: mira, Tac., mirabilis, Nep.: nimia, Cic.: cupiditates naturales, necessariae, Cic.: cupiditates turpissimae, Nep. – m. subj. Genet., temeritas cupiditasque militum, Hitze, Caes.: cupiditates principum (Ggstz. continentia plebis), Cic.: administer istius cupiditatum erat, Cic. – m. obj. Genet., c. argenti caelati, Cic.: pecuniae, Cic.: praedae, Caes., praedae ac rapinarum, Cic. – c. cognitionis et scientiae, Cic.: gloriae, maioris gloriae, Cic.: c. gloriae nimia, Cic.: honorum, Cic.: c. honestatis et dignitatis nimis magna, Cic.: c. imperii, Nep., imperiorum, Cic., regni, Caes.: potentiae, Suet.: ultionis, Tac. – vitae, Lust, Liebe zum Leben, Val. Max.: dass. c. lucis (Lebenslicht), Quint. – infinita quaedam c. aedificandi, Lact.: c. audiendi, Plin. ep., Platonis audiendi, Nep.: c. discendi, Cic. u. Sen.: bellandi, Nep., belli gerendi, Caes.: ignota cognoscendi, Sen.: dominandi, Cic.: edendi, bibendi, Fest.: habendi, Rutil. Lup.: imitandi, Cic.: laedendi, Quint.: mercandi, Sen.: pugnandi, Nep.: gratiae referendae, Cic.: ulciscendi, Liv.: c. summa videndi mei, Cic.: vincendi, Cic.: vivendi, Lust, Liebe zum Leben, Amm. (vgl. vorher c. vitae). – m. ad u. Akk., tanta c. ad reditum, Cic. Phil. 1, 4, 9: tanta c. ad venandum, Curt. 9, 1 (6), 33. – tantum abesse a cupiditate pecuniae, ut etc. (v. Pers.), Nep.: cum spe vincendi simul abicere certandi cupiditatem, Cic.: accendi (accensus) regni cupiditate, Curt.: ardere cupiditate, Cic., cupiditate inimicos ulciscendi, Liv. – coërcere cupiditates, Cic.: meditare, quibus verbis incensam illius cupiditatem comprimas atque restinguas, Cic. – ubi animus semel se cupiditate devinxit malā, Ter.: duci (ductus) cupiditate pecuniae vel gloriae, Scrib. – efferri gloriae cupiditate, Cic. – explere cupiditates (suas), Cic.; vgl. neque expletur umquam nec satiatur cupiditatis sitis, Cic.: an potest cupiditas finiri? tollenda est atque extrahenda radicitus, Cic. – ferri (sich fortreißen lassen) cupiditate pecuniae, Cic.: flagrare cupiditate (absol.), Cic.: flagrare aedium (alcis) cupiditate, Cic.: flagrare mirabili pugnandi cupiditate, Nep.: flagrare cupiditate discendi, Sen.: frangere cupiditates Cic.: frangi cupiditate, Cic.: fugienda est pecuniae cupiditas, Cic. – honestatis et dignitatis habere nimis magnam cupiditatem, Cic.: quam multas cupiditates, quam varias, quam infinitas habuerit, Cic. – turpissimis imbui cupiditatibus, Nep.: alqm in od. ad regni cupiditatem impellere, Brut. in Cic. ep. u. Curt.: cuius rei cupiditas impellit me interdum, ut te hortari velim, Cic.: imperare cupiditatibus (Ggstz. servire cupiditatibus), Cic.: cum incendisses cupiditatem meam consuetudinis augendae nostrae, Cic.: illa me incendit c. festinationis, Cic.: hunc tantā cupiditate incendit bellandi, ut etc., Nep.: philosophia cognitionis cupiditate incensa, Cic.: incĭdere in imperiorum, honorum, gloriae cupiditatem, Cic.: incitare alqm cupiditate imitandi, Cic.: omnem suam mentem, curam, cogitationem ad alcis rei cupiditatem incitare, Cic.: cupiditati suae indulgere alqā re, Val. Max.: cupiditatibus principum et vitiis infici solet tota civitas, Cic.: inflammare cupiditates (Ggstz. minuere), Cic.: inflammari solere corporis facibus ad omnes fere cupiditates, Cic.: inflammari (inflammatus) incredibili cupiditate, Cic.: inflammari (inflammatum esse) cupiditate honorum od. vincendi, Cic.: cupiditatum incendiis inflammatus, Cic.: summa alacritas et cupiditas belli gerendi innata est, Caes.: nimia cupiditas principatus innascitur, Cic. – cupiditates minuere (Ggstz. inflammare), Cic.: illae leges cupiditates nostras libidinesque moderantur, Plin. pan.: sapientis animus numquam cupiditate movetur, Cic. – ne qua oriatur pecuniae cupiditas, Caes. – parēre alcis libidini cupiditatique, Cic.: prolabi (sich verleiten lassen) cupiditate regni, Liv.; vgl. se cupiditate (Pachtlust) prolapsos nimium magno conduxisse, Cic. – praedae ac rapinarum cupiditas caeca rapit alqm, Cic.: eorum studio cupiditatique resistere, Auct. b. Afr.: respiravit cupiditas atque avaritia paululum, Cic.: restinguere cupiditates eloquentiā, Cic. – servire cupiditatibus (Ggstz. imperare cupiditatibus), Cic. – alqm tanta cupiditas tenet dimicandi cum alqo, ut etc., Liv.: tenere (im Zaume halten) cupiditates suas, Cic.: consuetudine ad imperii cupiditatem trahi, Nep.: omnes trahimur et ducimur (werden unwillkürlich, unwiderstehlich hingezogen) ad cognitionis et scientiae cupiditatem, Cic.: vincere alqm cupiditate (Eifer) in alqa re, Cic. – b) meton., wie επιθυμία, der Gegenstand der Begierde, das Gelüste, alcis ex impurissimis faucibus inhonestissimam cupiditatem eripere, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 6. § 19.
II) insbes.: a) die phys. Begierde, Lust, der Drang nach etw., α) übh.: c. cibi (Appetit), zB. si cibi c. est od. non est, Cels.: cibi cupiditatem excitare, Cels.: quodsi c. cibi reverterit, Cels.: cibi cupiditate redditā, Cels. – c. deiectionis, deiciendi, Drang zum Stuhlgang, Cels.: c. tussiendi, Cels.: crebra c. urinae, cels. – β) insbes., der Begattungstrieb, die Brunst eines Menschen, Plin. 36, 21: eines Tieres, Col. 6, 27, 4. – b) die Leidenschaft = die Liebe, cupiditatis ardor, Curt. 8, 4 (16), 27: summa, Val. Max. 5, 7 ext. 1: c. insana, Val. Max. 7, 3, 10: reliquas sorores nec cupiditate tantā nec dignatione dilexit, ut etc., Suet. Cal. 24, 3. – c) das ehrsüchtige (ehrgeizige) Streben, die Ehrsucht, der Ehrgeiz, Plur. = ehrgeizige Absichten, Bestrebungen od. Gelüste, bes. nach einem Amte od. nach Verlängerung eines Amtes, Tib. Claudii, Liv.: collegarum, Liv.: popularis, der blinde Ehrgeiz, die Neuerungssucht der Demagogen (Ggstz. consilium principum, besonnene Überzeugung der usw.), Cic.: P. Naso ommi carens cupiditate, Cic.: quanto modestior illius cupiditas fuit, quam tua, Appi? Liv.: cupiditatem et arrogantiam incendere, Cic.: illius cupiditatem refutare, Cic.: alcis cupiditati suffragari, Cic. – nachaug. auch = die Herrschsucht, das Herrschergelüst, non te propria cupiditas, sed aliena utilitas principem fecit, Plin. pan. 7, 1. – d) der Hang zu wüsten Begierden, vita maxime disiuncta a cupiditate, Cic. Rosc. Am. 39. – insbes. der Hang zu üppigem Leben, die Genußsucht, cum propinquitas et celebritas loci suspicionem desidiae tollat aut cupiditatis, Cic. pro Scauro 45. – e) die Begehrlichkeit nach fremdem Gut, der Eigennutz, das Interesse, allgem. Ausdruck für das spez. Habsucht, Geldgier, Plur. = habsüchtige, eigennützige Gelüste (Ggstz. abstinentia, integritas et innocentia, contemptus pecuniae; zuw. verb. cupiditas atque avaritia, avaritia et cupiditas, s. Bünem. Lact. 1, 20, 25): c. immodica, Liv.: c. immensa, Suet.: c. proiecta quaedam et effrenata, Cic.: c. pristina, Suet. – Sex. Naevi cupiditas crudelitasque, Cic. – homo a cupiditate omni remotissimus, Cic.: quanto ab eiusmodi cupiditatibus remotior eius animus esset, tanto etc., Plin. ep.: ita caecum cupiditate et avaritiā fuisse, ut etc., Quint. – cupiditas causa sceleris fuit, Quint.: vicinus dives cupiditatem irritat, Sen.: alcis cupiditati morem gerere, obtemperare, Cic.: sine cupiditate vixisse, Cic.; vgl. etiamtum vita hominum sine cupiditate agitabatur, sua cuique satis placebant, Sall. – f) die Leidenschaft für jmd. (Ggstz. invidia), α) im guten Sinne, die leidenschaftliche Hingebung, Ergebenheit, der Enthusiasmus, tanta erat magnificentia apud opulentiores, cupiditas apud humiliores, Hirt. b. G. 8, 51, 3. – β) im üblen Sinne, die Leidenschaftlichkeit des Redners, Richters, Zeugen usw., mit der er wider Recht und Pflicht nur nach persönlicher Neigung spricht, richtet, zeugt usw., das parteiische Interesse, die Parteilichkeit (vgl. Benecke Cic. Lig. 3. p. 11 sq. Drak. Liv. 24, 28, 8. Gräve u. Ruhnken Suet. Caes. 12), c. inconsiderata, Cic.: cupiditatis atque inimicitiarum suspicio, Cic.: quo minus cupiditatis et studii (Parteilichkeit u. Vorliebe) visa est oratio habere, eo plus auctoritatis habuit, Liv.: et sine amore et sine cupiditate et rursus sine odio et sine invidia iudicabunt, Cic.: qui (testes) aut sine ullo studio dicebant aut dissimulatione aliquā cupiditatis, Cic.: his utitur laudatoribus Flaccus, his innocentiae testibus, ut Graecorum cupiditati Graecorum auxilio resistamus, Cic. – / Genet. Plur. gew. cupiditatum; doch auch cupiditatium, zB. Cic. Sest. 138. Sen. ep. 5, 7 u. 117, 25; de tranqu. anim. 12, 1.
-
3 crusta
[st1]1 [-] crusta, ae, f.: - [abcl][b]a - superficie, couche (de boue), écaille, croûte, écorce, écume (qui se forme sur les liquides). - [abcl]b - revêtement, enduit, incrustation, ornement en relief, marqueterie. - [abcl]c - coupe (à boire).[/b] - crusta panis, Plin.: croûte de pain. - crusta piscium, Plin.: l'écaille des poissons. - crusta ulceris, Cels.: croûte d'un ulcère. - crusta luti, Lucr.: couche de boue. - crusta ex fundo, Dig.: motte de terre. - crustā teguntur glandes, cute uvae, Plin.: les glands sont couverts d'une enveloppe, et les raisins d'une peau. - non est ista solida et sincera felicitas; crusta est et quidem tenuis, Sen. Prov. 6, 3: ce n'est pas là un bonheur solide et sûr; c'est un placage, et bien mince. [st1]2 [-] Crusta, ae, m.: Inscr. Crusta (nom d'homme).* * *[st1]1 [-] crusta, ae, f.: - [abcl][b]a - superficie, couche (de boue), écaille, croûte, écorce, écume (qui se forme sur les liquides). - [abcl]b - revêtement, enduit, incrustation, ornement en relief, marqueterie. - [abcl]c - coupe (à boire).[/b] - crusta panis, Plin.: croûte de pain. - crusta piscium, Plin.: l'écaille des poissons. - crusta ulceris, Cels.: croûte d'un ulcère. - crusta luti, Lucr.: couche de boue. - crusta ex fundo, Dig.: motte de terre. - crustā teguntur glandes, cute uvae, Plin.: les glands sont couverts d'une enveloppe, et les raisins d'une peau. - non est ista solida et sincera felicitas; crusta est et quidem tenuis, Sen. Prov. 6, 3: ce n'est pas là un bonheur solide et sûr; c'est un placage, et bien mince. [st1]2 [-] Crusta, ae, m.: Inscr. Crusta (nom d'homme).* * *Crusta, crustae. Virgil. Plin. Crouste.\Crusta. Plin. Le tais et couverture d'aucunes bestes et poissons de mer, comme la grosse escaille d'une tortue.\Crustae et emblemata argenti caelati. Cic. L'esmaillure.\Heliadum crustae capaces. Iuuen. Grandes tasses ou coupes faictes de crouste d'ambre.\Crustae parietum. Plin. Couverture et revestemens de parois et murailles qui se faisoyent anciennement de pieces tenvres et morceaulx de marbre, pour parement et ornement.\Crusta. Cels. La crouste d'une playe qui se reprend et referme.\Resoluere crustas puras. Cels. Enlever la crouste d'une playe sans rien escorcher. -
4 cupiditas
cupiditās, ātis, f. (cupidus), die Begierde, das Verlangen, die Lust, im üblen Sinne = die Sucht, der Hang, die Leidenschaft (auch wie επιθυμία, als affektvolle Stimmung), I) im allg.: a) eig. (oft verb. libido vel. c., vel libido vel c., libido cupiditasve, s. Baiter Cic. Tusc. 4, 44. p. 317, 24), de voluntate tua, ut simul simus, vel potius studio et cupiditate non dubito, Cic.: eādem levitate cupiditas est in appetendo, quā laetitia in fruendo, Cic.: ardens in cupiditatibus, Sall.: intemperans sum in eius rei cupiditate, quam nosti, Cic.: quam diu in his annis sumus cupiditatum, in der Sturm- und Drangperiode, Ps. Quint. decl.- c. acrior, acerrima, Cic.: c. tam caeca, Cic.: c. alcis effrenata et furiosa, Cic.: c. flagrans, flagrantissima, Cic. u. Val. Max.: cupiditates immodicae, Curt.: c. inexplebilis, Cic.: c. incredibilis, Cic.: cupiditates indomitae atque effrenatae, Cic.: cupiditates infinitae, Cic.: c. insana, Cic.: cupiditates insatiabiles, Cic.: c. nimis magna, Cic., maior, Nep., maxima, Val. Max.: c. mala, Ter.: mira, Tac., mirabilis, Nep.: nimia, Cic.: cupiditates naturales, necessariae, Cic.: cupiditates turpissimae, Nep. – m. subj. Genet., temeritas cupiditasque militum, Hitze, Caes.: cupiditates principum (Ggstz. continentia plebis), Cic.: administer istius cupiditatum erat, Cic. – m. obj. Genet., c. argenti caelati, Cic.: pecuniae, Cic.: praedae, Caes., praedae ac ra-————pinarum, Cic. – c. cognitionis et scientiae, Cic.: gloriae, maioris gloriae, Cic.: c. gloriae nimia, Cic.: honorum, Cic.: c. honestatis et dignitatis nimis magna, Cic.: c. imperii, Nep., imperiorum, Cic., regni, Caes.: potentiae, Suet.: ultionis, Tac. – vitae, Lust, Liebe zum Leben, Val. Max.: dass. c. lucis (Lebenslicht), Quint. – infinita quaedam c. aedificandi, Lact.: c. audiendi, Plin. ep., Platonis audiendi, Nep.: c. discendi, Cic. u. Sen.: bellandi, Nep., belli gerendi, Caes.: ignota cognoscendi, Sen.: dominandi, Cic.: edendi, bibendi, Fest.: habendi, Rutil. Lup.: imitandi, Cic.: laedendi, Quint.: mercandi, Sen.: pugnandi, Nep.: gratiae referendae, Cic.: ulciscendi, Liv.: c. summa videndi mei, Cic.: vincendi, Cic.: vivendi, Lust, Liebe zum Leben, Amm. (vgl. vorher c. vitae). – m. ad u. Akk., tanta c. ad reditum, Cic. Phil. 1, 4, 9: tanta c. ad venandum, Curt. 9, 1 (6), 33. – tantum abesse a cupiditate pecuniae, ut etc. (v. Pers.), Nep.: cum spe vincendi simul abicere certandi cupiditatem, Cic.: accendi (accensus) regni cupiditate, Curt.: ardere cupiditate, Cic., cupiditate inimicos ulciscendi, Liv. – coërcere cupiditates, Cic.: meditare, quibus verbis incensam illius cupiditatem comprimas atque restinguas, Cic. – ubi animus semel se cupiditate devinxit malā, Ter.: duci (ductus) cupiditate pecuniae vel gloriae, Scrib. – efferri gloriae cupiditate, Cic. – explere cupiditates (suas), Cic.; vgl. neque expletur————umquam nec satiatur cupiditatis sitis, Cic.: an potest cupiditas finiri? tollenda est atque extrahenda radicitus, Cic. – ferri (sich fortreißen lassen) cupiditate pecuniae, Cic.: flagrare cupiditate (absol.), Cic.: flagrare aedium (alcis) cupiditate, Cic.: flagrare mirabili pugnandi cupiditate, Nep.: flagrare cupiditate discendi, Sen.: frangere cupiditates Cic.: frangi cupiditate, Cic.: fugienda est pecuniae cupiditas, Cic. – honestatis et dignitatis habere nimis magnam cupiditatem, Cic.: quam multas cupiditates, quam varias, quam infinitas habuerit, Cic. – turpissimis imbui cupiditatibus, Nep.: alqm in od. ad regni cupiditatem impellere, Brut. in Cic. ep. u. Curt.: cuius rei cupiditas impellit me interdum, ut te hortari velim, Cic.: imperare cupiditatibus (Ggstz. servire cupiditatibus), Cic.: cum incendisses cupiditatem meam consuetudinis augendae nostrae, Cic.: illa me incendit c. festinationis, Cic.: hunc tantā cupiditate incendit bellandi, ut etc., Nep.: philosophia cognitionis cupiditate incensa, Cic.: incĭdere in imperiorum, honorum, gloriae cupiditatem, Cic.: incitare alqm cupiditate imitandi, Cic.: omnem suam mentem, curam, cogitationem ad alcis rei cupiditatem incitare, Cic.: cupiditati suae indulgere alqā re, Val. Max.: cupiditatibus principum et vitiis infici solet tota civitas, Cic.: inflammare cupiditates (Ggstz. minuere), Cic.: inflammari solere corporis facibus ad omnes fere cupiditates, Cic.: inflammari (inflamma-————tus) incredibili cupiditate, Cic.: inflammari (inflammatum esse) cupiditate honorum od. vincendi, Cic.: cupiditatum incendiis inflammatus, Cic.: summa alacritas et cupiditas belli gerendi innata est, Caes.: nimia cupiditas principatus innascitur, Cic. – cupiditates minuere (Ggstz. inflammare), Cic.: illae leges cupiditates nostras libidinesque moderantur, Plin. pan.: sapientis animus numquam cupiditate movetur, Cic. – ne qua oriatur pecuniae cupiditas, Caes. – parēre alcis libidini cupiditatique, Cic.: prolabi (sich verleiten lassen) cupiditate regni, Liv.; vgl. se cupiditate (Pachtlust) prolapsos nimium magno conduxisse, Cic. – praedae ac rapinarum cupiditas caeca rapit alqm, Cic.: eorum studio cupiditatique resistere, Auct. b. Afr.: respiravit cupiditas atque avaritia paululum, Cic.: restinguere cupiditates eloquentiā, Cic. – servire cupiditatibus (Ggstz. imperare cupiditatibus), Cic. – alqm tanta cupiditas tenet dimicandi cum alqo, ut etc., Liv.: tenere (im Zaume halten) cupiditates suas, Cic.: consuetudine ad imperii cupiditatem trahi, Nep.: omnes trahimur et ducimur (werden unwillkürlich, unwiderstehlich hingezogen) ad cognitionis et scientiae cupiditatem, Cic.: vincere alqm cupiditate (Eifer) in alqa re, Cic. – b) meton., wie επιθυμία, der Gegenstand der Begierde, das Gelüste, alcis ex impurissimis faucibus inhonestissimam cupiditatem eripere, Cic. ad Q. fr. 1, 1, 6. § 19.————II) insbes.: a) die phys. Begierde, Lust, der Drang nach etw., α) übh.: c. cibi (Appetit), zB. si cibi c. est od. non est, Cels.: cibi cupiditatem excitare, Cels.: quodsi c. cibi reverterit, Cels.: cibi cupiditate redditā, Cels. – c. deiectionis, deiciendi, Drang zum Stuhlgang, Cels.: c. tussiendi, Cels.: crebra c. urinae, cels. – β) insbes., der Begattungstrieb, die Brunst eines Menschen, Plin. 36, 21: eines Tieres, Col. 6, 27, 4. – b) die Leidenschaft = die Liebe, cupiditatis ardor, Curt. 8, 4 (16), 27: summa, Val. Max. 5, 7 ext. 1: c. insana, Val. Max. 7, 3, 10: reliquas sorores nec cupiditate tantā nec dignatione dilexit, ut etc., Suet. Cal. 24, 3. – c) das ehrsüchtige (ehrgeizige) Streben, die Ehrsucht, der Ehrgeiz, Plur. = ehrgeizige Absichten, Bestrebungen od. Gelüste, bes. nach einem Amte od. nach Verlängerung eines Amtes, Tib. Claudii, Liv.: collegarum, Liv.: popularis, der blinde Ehrgeiz, die Neuerungssucht der Demagogen (Ggstz. consilium principum, besonnene Überzeugung der usw.), Cic.: P. Naso ommi carens cupiditate, Cic.: quanto modestior illius cupiditas fuit, quam tua, Appi? Liv.: cupiditatem et arrogantiam incendere, Cic.: illius cupiditatem refutare, Cic.: alcis cupiditati suffragari, Cic. – nachaug. auch = die Herrschsucht, das Herrschergelüst, non te propria cupiditas, sed aliena utilitas principem fecit, Plin. pan. 7, 1. – d) der Hang zu wüsten Begierden, vita maxime————disiuncta a cupiditate, Cic. Rosc. Am. 39. – insbes. der Hang zu üppigem Leben, die Genußsucht, cum propinquitas et celebritas loci suspicionem desidiae tollat aut cupiditatis, Cic. pro Scauro 45. – e) die Begehrlichkeit nach fremdem Gut, der Eigennutz, das Interesse, allgem. Ausdruck für das spez. Habsucht, Geldgier, Plur. = habsüchtige, eigennützige Gelüste (Ggstz. abstinentia, integritas et innocentia, contemptus pecuniae; zuw. verb. cupiditas atque avaritia, avaritia et cupiditas, s. Bünem. Lact. 1, 20, 25): c. immodica, Liv.: c. immensa, Suet.: c. proiecta quaedam et effrenata, Cic.: c. pristina, Suet. – Sex. Naevi cupiditas crudelitasque, Cic. – homo a cupiditate omni remotissimus, Cic.: quanto ab eiusmodi cupiditatibus remotior eius animus esset, tanto etc., Plin. ep.: ita caecum cupiditate et avaritiā fuisse, ut etc., Quint. – cupiditas causa sceleris fuit, Quint.: vicinus dives cupiditatem irritat, Sen.: alcis cupiditati morem gerere, obtemperare, Cic.: sine cupiditate vixisse, Cic.; vgl. etiamtum vita hominum sine cupiditate agitabatur, sua cuique satis placebant, Sall. – f) die Leidenschaft für jmd. (Ggstz. invidia), α) im guten Sinne, die leidenschaftliche Hingebung, Ergebenheit, der Enthusiasmus, tanta erat magnificentia apud opulentiores, cupiditas apud humiliores, Hirt. b. G. 8, 51, 3. – β) im üblen Sinne, die Leidenschaftlichkeit des Redners, Richters, Zeugen usw., mit der er wider Recht————und Pflicht nur nach persönlicher Neigung spricht, richtet, zeugt usw., das parteiische Interesse, die Parteilichkeit (vgl. Benecke Cic. Lig. 3. p. 11 sq. Drak. Liv. 24, 28, 8. Gräve u. Ruhnken Suet. Caes. 12), c. inconsiderata, Cic.: cupiditatis atque inimicitiarum suspicio, Cic.: quo minus cupiditatis et studii (Parteilichkeit u. Vorliebe) visa est oratio habere, eo plus auctoritatis habuit, Liv.: et sine amore et sine cupiditate et rursus sine odio et sine invidia iudicabunt, Cic.: qui (testes) aut sine ullo studio dicebant aut dissimulatione aliquā cupiditatis, Cic.: his utitur laudatoribus Flaccus, his innocentiae testibus, ut Graecorum cupiditati Graecorum auxilio resistamus, Cic. – ⇒ Genet. Plur. gew. cupiditatum; doch auch cupiditatium, zB. Cic. Sest. 138. Sen. ep. 5, 7 u. 117, 25; de tranqu. anim. 12, 1.Ausführliches Lateinisch-deutsches Handwörterbuch > cupiditas
-
5 plenus
plēnus, a, um [pleo] - rac. ple- --- lat. pleo, impleo --- gr. πλέος: plein; πίμπλημι: remplir; πλήρης: plein; cf. πλῆθος: multitude. - compar. plenior, ius. - superl. plenissimus. [st1]1 [-] plein. - [avec gén.] domus plena caelati argenti, Cic. Verr. 2, 35: maison pleine d'argenterie ciselée. - plenus officii, Cic. Att. 7, 4, 1: plein de serviabilité. - quis plenior inimicorum fuit ? Cic. Prov. 19: qui eut plus d'ennemis ? - oppidum plenissimum signorum, Cic. Verr. 1, 53: ville toute remplie de statues. - [avec abl.] Cic. Verr. 4, 126 ; Att. 3, 14, 1; Caes. BG. 1, 74. - quadrupedes pleni dominis, Stat. Th. 4, 812: chevaux avec les soldats qui les montent. - pleni vocibus adhortantium, Liv.: enivrés par les exhortations. - [sans compl.] aedem plenam atque ornatam reliquit, Cic. Verr. 4, 122: il laissa le temple dans son intégrité et avec tous ses ornements. - plenissimis velis, Cic. Dom. 24: toutes voiles dehors. - plena manu, Cic. Att. 2, 25, 1: à pleines mains. - pleniore ore laudare, Cic. Off. 1, 61: louer d'une voix plus pleine, avec plus de force. - [n. pris substt] plenum, Cic. Ac. 2, 118: le plein. - plenum, inane, Cic. Br. 34 ; Or. 178: le plein, le vide [dans un rythme]. - E plenissimum dicere, Cic. de Or. 3, 12, 46: appuyer fortement sur le E. - pleno aratro sulcare, Col. 2, 2, 25: labourer profondément. [st1]2 [-] pleine, grosse (en parl. d'une femelle); enceinte. - Cic. Div. 1, 101; Ov. M. 10, 469. - plena (fetu): femelle pleine. - plenus venter, Ov.: grossesse. [st1]3 [-] rassasié. - Hor. Ep. 1, 20, 8. [st1]4 [-] épais, gros, corpulent. - Cic. Div. 2, 142; Cels. 1, 9 ; Ov. A. A. 2, 661. - tauros feno facere pleniores Varr. R. 2, 5, 12: engraisser les taureaux avec du foin. [st1]5 [-] abondant [style]. - jejunior, plenior, Cic. de Or. 3, 16: orateur plus sec, plus abondant (plus riche). [st1]6 [-] entier, complet. - annus plenus, Cic. Mil. 24: année complète. - plena gaudia, Cic. Tusc. 5, 67: joies complètes. - orator plenus, Cic. de Or. 1, 59: orateur complet. - haec pleniora etiam atque uberiora Romam ad suos perscribebant, Caes. BC. 1, 53: ces problèmes, ils en envoyèrent à Rome un compte-rendu, et même grossi et exagéré. envoyaient à Rome faisaient à cet égard des rapports vraiment exagérés. - non potuit votum plenius esse meum, Ov. Tr. 5: je ne saurais former des voeux plus complets. [st1]7 [-] plein comme son. - vox plenior, Cic. Br. 289: voix plus pleine, plus sonore. - sient plenum est, sint imminutum, Cic. Or. 157: sient est la forme pleine, sint est la forme abrégée. --- cf. Cic. de Or. 3, 46. [st1]8 [-] garni, abondamment pourvu. - plenus decessit, Cic. Verr. 2, 12: il s'en alla les mains pleines, chargé de dépouilles. [st1]9 [-] riche, abondant. - pecunia tam plena, Cic. Amer. 6: fortune si opulente. - tres litterae, una brevis, duae pleniores, Cic. Fam. 11, 12, 1: trois lettres, une courte et deux plus abondantes. - quid plenius quam mihi contra Antonium dicere? Cic. Phil. 2: quel sujet plus riche que d'avoir moi-même à parler contre Antoine? - serius potius ad nos, dum plenior, Cic. Fam. 7, 9, 2: reviens-nous plus tard, mais reviens avec les mains pleines. [st1]10 [-] complet, substantiel. - pleniores cibi, Cels. 3, 20: aliments plus complets. - plenum vinum, Cels. 1, 6: vin fort, riche.* * *plēnus, a, um [pleo] - rac. ple- --- lat. pleo, impleo --- gr. πλέος: plein; πίμπλημι: remplir; πλήρης: plein; cf. πλῆθος: multitude. - compar. plenior, ius. - superl. plenissimus. [st1]1 [-] plein. - [avec gén.] domus plena caelati argenti, Cic. Verr. 2, 35: maison pleine d'argenterie ciselée. - plenus officii, Cic. Att. 7, 4, 1: plein de serviabilité. - quis plenior inimicorum fuit ? Cic. Prov. 19: qui eut plus d'ennemis ? - oppidum plenissimum signorum, Cic. Verr. 1, 53: ville toute remplie de statues. - [avec abl.] Cic. Verr. 4, 126 ; Att. 3, 14, 1; Caes. BG. 1, 74. - quadrupedes pleni dominis, Stat. Th. 4, 812: chevaux avec les soldats qui les montent. - pleni vocibus adhortantium, Liv.: enivrés par les exhortations. - [sans compl.] aedem plenam atque ornatam reliquit, Cic. Verr. 4, 122: il laissa le temple dans son intégrité et avec tous ses ornements. - plenissimis velis, Cic. Dom. 24: toutes voiles dehors. - plena manu, Cic. Att. 2, 25, 1: à pleines mains. - pleniore ore laudare, Cic. Off. 1, 61: louer d'une voix plus pleine, avec plus de force. - [n. pris substt] plenum, Cic. Ac. 2, 118: le plein. - plenum, inane, Cic. Br. 34 ; Or. 178: le plein, le vide [dans un rythme]. - E plenissimum dicere, Cic. de Or. 3, 12, 46: appuyer fortement sur le E. - pleno aratro sulcare, Col. 2, 2, 25: labourer profondément. [st1]2 [-] pleine, grosse (en parl. d'une femelle); enceinte. - Cic. Div. 1, 101; Ov. M. 10, 469. - plena (fetu): femelle pleine. - plenus venter, Ov.: grossesse. [st1]3 [-] rassasié. - Hor. Ep. 1, 20, 8. [st1]4 [-] épais, gros, corpulent. - Cic. Div. 2, 142; Cels. 1, 9 ; Ov. A. A. 2, 661. - tauros feno facere pleniores Varr. R. 2, 5, 12: engraisser les taureaux avec du foin. [st1]5 [-] abondant [style]. - jejunior, plenior, Cic. de Or. 3, 16: orateur plus sec, plus abondant (plus riche). [st1]6 [-] entier, complet. - annus plenus, Cic. Mil. 24: année complète. - plena gaudia, Cic. Tusc. 5, 67: joies complètes. - orator plenus, Cic. de Or. 1, 59: orateur complet. - haec pleniora etiam atque uberiora Romam ad suos perscribebant, Caes. BC. 1, 53: ces problèmes, ils en envoyèrent à Rome un compte-rendu, et même grossi et exagéré. envoyaient à Rome faisaient à cet égard des rapports vraiment exagérés. - non potuit votum plenius esse meum, Ov. Tr. 5: je ne saurais former des voeux plus complets. [st1]7 [-] plein comme son. - vox plenior, Cic. Br. 289: voix plus pleine, plus sonore. - sient plenum est, sint imminutum, Cic. Or. 157: sient est la forme pleine, sint est la forme abrégée. --- cf. Cic. de Or. 3, 46. [st1]8 [-] garni, abondamment pourvu. - plenus decessit, Cic. Verr. 2, 12: il s'en alla les mains pleines, chargé de dépouilles. [st1]9 [-] riche, abondant. - pecunia tam plena, Cic. Amer. 6: fortune si opulente. - tres litterae, una brevis, duae pleniores, Cic. Fam. 11, 12, 1: trois lettres, une courte et deux plus abondantes. - quid plenius quam mihi contra Antonium dicere? Cic. Phil. 2: quel sujet plus riche que d'avoir moi-même à parler contre Antoine? - serius potius ad nos, dum plenior, Cic. Fam. 7, 9, 2: reviens-nous plus tard, mais reviens avec les mains pleines. [st1]10 [-] complet, substantiel. - pleniores cibi, Cels. 3, 20: aliments plus complets. - plenum vinum, Cels. 1, 6: vin fort, riche.* * *Plenus, Adiectiuum. Plein.\Amator plenus. Horat. Saoul, Guedé.\Annus plenus. Horat. Accompli, Achevé, L'an revolu.\Graue et plenum carmen. Cic. Remplissant bien les oreilles, Qui ha touts ses membres entiers.\Corpus plenum. Horat. Rempli de viandes.\Manu plena. Cic. A pleine main, En abondance.\Merces plenior suo officio. Ouid. Loyer et remuneration plus grande que, etc.\Demereri pleniori obsequio. Quint. Plus grand et plus ample.\Ore pleniore laudare. Cic. Plus abondamment, Plus plantureusement.\In alienam pecuniam plenam atque praeclaram inuadere. Cic. En une maison remplie de touts biens.\Plagae plenae. Martial. Rets pleins de proye et de gibier.\Curtae sententiae opponitur Perfecta atque plena. Cic. Entiere.\Testimonium plenissimum. Plin. iun. Tresample tesmoignage.\Ire vidi milites plenis viis. Plautus. J'ay veu les chemins touts pleins de gents de guerre.\Votum plenum. Ouid. Ample, Grand.\Plenus, genitiuo iungitur aliquando, aliquando ablatiuo: vt AEtatis plenus. Plaut. Fort aagé, Vieil.\Amoris plenus. Plaut. Fort amoureux.\Animi plenus. Liu. Fort courageux, Plein de coeur, D'un grand courage.\Annis plenus. Plin. iunior. Plein d'ans, Fort aagé.\Plenus corporis et externis bonis. Cic. Fort riche.\Festinationis plena epistola. Cic. Escripte à haste.\Gloriarum plenus. Plaut. Fort glorieux, Plein de gloire.\Ingenii plenus. Cic. Qui ha grand entendement.\Inimicorum plenus. Cic. Qui ha force ennemis.\Laboris immesi plenus. Plin. Qui est de grande peine et travail.\Lachrymarum plenus. Liu. Tout espleuré.\Negotii plenus. Cicero. Qui est fort empesché, Qui ha beaucoup d'affaires.\Officii plenus. Cic. Qui fait voluntiers plaisir et service, Prest à faire plaisir à tout le monde, Plein de bonne volunté.\Sanguinis plenus. Plaut. Meurtrier.\Somni plenus. Cic. Endormi.\Adolescentia plena spei maximae. Cicero. De laquelle on ha grande esperance.\Spei pleni corpora curabant. Liu. Asseurez.\Plenus. Cic. Plein de biens, et riche.\Domus plena. Horat. Riche.\Plena proprietas. Paulus. Pleine proprieté, Pleniere, Quand on ha et la proprieté et l'usufruict.\Exigere plenam operam. Quintil. Labeur et tasche entiere.\In plenum dicere. Plin. Parler de quelque chose en general.\Ad plenum manare. Horat. Amplement, Abondamment.\Calcare ad plenum. Virgil. Tresbien. -
6 defodio
dē-fodio, fōdī, fossum, ere, herabgraben, I) eingraben, einscharren, vergraben, verscharren, a) lebl. Objj.: α) übh.: palos resupinatos, Vitr.: robur (Steineiche), Plin.: vites et arbores penitus hieme defossae latent, Curt.: in qualis aut in vasis fictilibus def. propagines, Plin.: defossus stipes in agro, Ov.: signum (Standbild) septem pedes altum in terram defodi, Liv.: ubi illud signum defossum erit eo (dahin) etc., Liv.: def. murices ferreos in terram, Curt.: nova virgulta in terram, Lucr.: dendritida (eine Art Edelstein) sub arbore, Plin.: cum mortuis cremant atque defodiunt apta viventibus, Mela. – β) aufbewahrend, verbergend, quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas; defodiet condetque nitentia, Hor.: sacra (Heiligtümer) condita in doliolis def. sacello proximo aedibus, Liv.: cotem et novaculam in comitio, Cic. – bes. Schätze, def. aurum, Cic.: quo in loco aurum defodisset nullo conscio, Plin.: est domus alta; iacent penitus defossa talenta caelati argenti, Verg.: auri thesaurum def. in medio foro, Plaut.: thesaurum defossum esse sub lecto, Cic. – Partiz. subst., defossa eruere, Vergrabenes hervorscharren, Tac. hist. 3, 33. – b) leb. Wesen: α) Tiere: animalia quae semper defossa vivunt, ceu talpae, Plin.: talpae caecitate perpetuā, tenebris etiam tum aliis defossae sepultisque similes, Plin. – β) Menschen: quae tanta necessitas hominem ad sidera erectum incurvavit et defodit (beim Bergbau), Sen. nat. qu. 5, 15, 3: in Germania defossi atque sub terra id opus agunt, in G. sitzt man unter der Erde vergraben und betreibt diese Arbeit (das Weben), Plin. 19, 9. – bes. Tote, um sie zu verbergen, cadaver domi apud P. Sestium, Liv.: hospitem necatum ibidem in aedibus, Plaut. – od. Lebende zur Strafe (namentl. Vestalinnen), Corneliam maximam virginem (Oberpriesterin der Vestalinnen), Plin. ep.: alqm def. (mit halbem Leibe) in ludo et vivum comburere, Asin. Poll. in Cic. ep.: Graecum Graecamque boario in foro, Plin.: alqm altā humo, Ov. – mit dopp. Acc., im Passiv mit dopp. Nom., Corneliam Vestalium maximam def. vivam, Plin. ep.: def. sororem vivam capite, Val. Max.: nec (sacerdos) viva defodiatur humo, Ov.: Minucia Vestalis viva ad portam Collinam dextrā viam stratam (zur Rechten der Chaussee) defossa est scelerato campo, Liv.: Opillia virgo Vestalis ob incestum viva defossa est, Liv. epit. – übtr., defodere se et abdere, sich vergraben u. verbergen (= sich in die innersten Gemächer des Hauses zurückziehen), Sen. ad Marc. 2, 5. – II) aufgraben, aufwerfen,a) übh. = hinabgrabend öffnen, terram, Hor. sat. 1, 1, 42: locum in altitudinem pedum quinque, ein Loch 5 Fuß tief aufw., Plin. 31, 46. – b) prägn., in die Erde hineingrabend anlegen, aufwerfen, in od. unter der Erde anlegen, siros, Curt.: specus, Verg.: in minore Codeta lacum (ein Bassin zu einer Seeschlacht anlegen), Suet.: scrobem in limine stabuli, Col.: specus sex pedum defossa altitudine, Plin. – Partiz. subst., dēfossum, ī, n., die Grube, Sen. ep. 90, 17. Iul. Val. 1, 8. p. 16, 1 K. / Flor. 3, 21, 26 jetzt oculis effossis.
-
7 defodio
dē-fodio, fōdī, fossum, ere, herabgraben, I) eingraben, einscharren, vergraben, verscharren, a) lebl. Objj.: α) übh.: palos resupinatos, Vitr.: robur (Steineiche), Plin.: vites et arbores penitus hieme defossae latent, Curt.: in qualis aut in vasis fictilibus def. propagines, Plin.: defossus stipes in agro, Ov.: signum (Standbild) septem pedes altum in terram defodi, Liv.: ubi illud signum defossum erit eo (dahin) etc., Liv.: def. murices ferreos in terram, Curt.: nova virgulta in terram, Lucr.: dendritida (eine Art Edelstein) sub arbore, Plin.: cum mortuis cremant atque defodiunt apta viventibus, Mela. – β) aufbewahrend, verbergend, quidquid sub terra est, in apricum proferet aetas; defodiet condetque nitentia, Hor.: sacra (Heiligtümer) condita in doliolis def. sacello proximo aedibus, Liv.: cotem et novaculam in comitio, Cic. – bes. Schätze, def. aurum, Cic.: quo in loco aurum defodisset nullo conscio, Plin.: est domus alta; iacent penitus defossa talenta caelati argenti, Verg.: auri thesaurum def. in medio foro, Plaut.: thesaurum defossum esse sub lecto, Cic. – Partiz. subst., defossa eruere, Vergrabenes hervorscharren, Tac. hist. 3, 33. – b) leb. Wesen: α) Tiere: animalia quae semper defossa vivunt, ceu talpae, Plin.: talpae caecitate perpetuā, tenebris etiam tum aliis defossae sepultisque similes, Plin. – β) Menschen: quae tanta necessitas hominem————ad sidera erectum incurvavit et defodit (beim Bergbau), Sen. nat. qu. 5, 15, 3: in Germania defossi atque sub terra id opus agunt, in G. sitzt man unter der Erde vergraben und betreibt diese Arbeit (das Weben), Plin. 19, 9. – bes. Tote, um sie zu verbergen, cadaver domi apud P. Sestium, Liv.: hospitem necatum ibidem in aedibus, Plaut. – od. Lebende zur Strafe (namentl. Vestalinnen), Corneliam maximam virginem (Oberpriesterin der Vestalinnen), Plin. ep.: alqm def. (mit halbem Leibe) in ludo et vivum comburere, Asin. Poll. in Cic. ep.: Graecum Graecamque boario in foro, Plin.: alqm altā humo, Ov. – mit dopp. Acc., im Passiv mit dopp. Nom., Corneliam Vestalium maximam def. vivam, Plin. ep.: def. sororem vivam capite, Val. Max.: nec (sacerdos) viva defodiatur humo, Ov.: Minucia Vestalis viva ad portam Collinam dextrā viam stratam (zur Rechten der Chaussee) defossa est scelerato campo, Liv.: Opillia virgo Vestalis ob incestum viva defossa est, Liv. epit. – übtr., defodere se et abdere, sich vergraben u. verbergen (= sich in die innersten Gemächer des Hauses zurückziehen), Sen. ad Marc. 2, 5. – II) aufgraben, aufwerfen,a) übh. = hinabgrabend öffnen, terram, Hor. sat. 1, 1, 42: locum in altitudinem pedum quinque, ein Loch 5 Fuß tief aufw., Plin. 31, 46. – b) prägn., in die Erde hineingrabend anlegen, aufwerfen, in od. unter der Erde anlegen, siros, Curt.: spe-———— -
8 quis
quis quid, pron interrog. [2 CA-] (only sing nom. m. and nom. and acc n.; the other forms are common with qui interrog; see 1 qui).— I. Masc., who? which one? what man?.: Da Quis homo est? Pa. Ego sum, who is there? T.: quis clarior in Graeciā Themistocle? quis potentior?: quis primus Ameriam nuntiat?: Quis videor? Cha. miser aeque atque ego, whom do you think me? T.: quis sim, ex eo quem ad te misi, cognosces, S.: considera, quis quem fraudasse dicatur, who is said to have defrauded whom.—With a subst: quis enim dies fuit?: quis eum senator appellavit: Quis gracilis puer, H.: quae robora cuique, Quis color, V.: quisve locus, L.— II. Neut., what, what thing?: quid dieam de moribus facillimis: quid mulieris Uxorem habes? what sort of a woman? T.: quid caelati argenti, quid stragulae vestis, apud illum putatis esse? what amount?: sciturum quid eius sit, what there is in it.—In rhetorical phrases with dico, what do I say? (correcting, strengthening, or emphasizing a remark): Romae volumus esse. Quid dico? Volumus? Immo vero cogimur: quid dicimus?: quid dicas intellegis?* * *Iqua/quae, quid (qua/quae P N) PRON INDEFanyone/anybody/anything; whoever you pick; something (or other); any (NOM S)IIquis, quid (quae P N) PRON INTERRwho/what/which?, what/which one/man/person/thing? what kind/type of? -
9 astrologus
astrŏlŏgus, i, m., = astrologos.I.An astronomer (class. for the later astronomus; v. the preced. art.), Varr. R. R. 2, 1, 7; 2, 3, 7; Cic. Div. 2, 42, 87;II.and in a pun: (Verres) novus astrologus, qui non tam caeli rationem quam caelati argenti duceret, etc.,
Cic. Verr. 2, 2, 52.—A star-interpreter, astrologer:Astrologorum signa in caelo quaesit, observat,
Enn. Trag. Rel. p. 42 Rib.; Cic. Div. 1, 58, 132; 1, 6, 12; 1, 39, 85; id. Fam. 6, 6; Juv. 6, 554; Suet. Ner. 36. -
10 plenum
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13. -
11 plenus
plēnus, a, um, adj. [from the root ple-; Sanscr. prā-, to fill; Gr. pla- in pimplêmi, plêthô; Lat. plerus, plebs, populus, etc.; whence compleo, expleo, suppleo], full, filled with any thing (class.; cf.: refertus, oppletus).I.Lit.A.In gen., with gen.:B.rimarum,
Ter. Eun. 1, 2, 25:corpus suci,
id. ib. 2, 3, 27:Gallia est plena civium Romanorum,
Cic. Font. 1, 11:domus plena caelati argenti,
id. Verr. 2, 2, 14. §35: vini, somni,
id. Red. in Sen. 6, 13: [p. 1387] stellarum, id. Rep. 6, 11, 11.—With abl.:plena domus ornamentis,
Cic. Verr. 2, 4, 57, § 126:vita plena et conferta voluptatibus,
id. Sest. 10, 23:plenum pueris gymnasium,
Quint. 2, 8, 3.— Absol.:auditorium,
Quint. 2, 11, 3:plenissimis velis navigare,
with swelling sails, Cic. Dom. 10, 24.—As subst.: plēnum, i, n., space occupied by matter, a plenum, Cic. Ac. 2, 37, 118.—Adverb.: ad plenum, to repletion, copiously, abundantly ( poet.), Verg. G. 2, 244:hic tibi copia Manabit ad plenum benigno Ruris honorum opulenta cornu,
Hor. C. 1, 17, 15; so Veg. 2, 9:philosophiae scientiam ad plenum adeptus,
Eutr. 8, 10.—In partic.1.Of bodily size, stout, bulky, portly, plump, corpulent (class.):b.pleni enective simus,
Cic. Div. 2, 69, 142:vulpecula pleno corpore,
Hor. Ep. 1, 7, 31:frigus inimicum est tenui: at prodest omnibus plenis,
Cels. 1, 9:femina,
Ov. A. A. 2, 661.— Comp.:tauros palea ac feno facere pleniores,
Varr. R. R. 2, 5, 12.— Sup.:plenissimus quisque,
Cels. 2, 1.—Of females, big, with child, pregnant (class.):2.et cum te gravidam et cum te pulchre plenam aspicio, gaudeo,
Plaut. Am. 2, 2, 49:femina,
Ov. M. 10, 469; Val. Fl. 1, 413:sus plena,
Cic. Div. 1, 45, 101; cf.:Telluri plenae victima plena datur (preceded by gravida),
Ov. F. 4, 634.—Filled, satisfied ( poet.), Ov. Am. 2, 6, 29:3.plenus cum languet amator,
sated with reading, Hor. Ep. 1, 20, 8; cf.:illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus,
Ov. P. 3, 4, 55.—Full packed, laden; with abl.:4.quadrupedes pleni dominis armisque,
Stat. Th. 4, 812:exercitus plenissimus praedā,
Liv. 41, 28:crura thymo plenae (apes),
Verg. G. 4, 181.— Absol.:vitis,
Ov. Am. 2, 14, 23.—Entire, complete, full, whole:5.ut haberet ad praeturam gerendam plenum annum atque integrum,
Cic. Mil. 9, 24:gaudia,
id. Tusc. 5, 23, 67:numerus,
id. Rep. 6, 12, 12:pleno aratro sulcare,
with the whole plough sunk in the ground, Col. 2, 2, 25:sustineas ut onus, nitendum vertice pleno est, i. e. toto,
Ov. P. 2, 7, 77:pleno gradu,
at full pace, at storming pace, Liv. 4, 32.— Neutr. adverb.: in plenum, on the whole, generally (post-Aug.), Plin. 13, 4, 7, § 31; Sen. Ep. 91, 9.—Of the voice, sonorous, full, clear, strong, loud (class.):6.vox grandior et plenior,
Cic. Brut. 84, 289:voce plenior,
id. de Or. 1, 29, 132.—Of letters, syllables, words, full, at full length, not contracted, unabridged:7. 8.pleniores syllabae,
Auct. Her. 4, 20, 28:ut E plenissimum dicas,
Cic. de Or. 3, 12, 46:siet plenum est, sit imminutum,
id. Or. 47, 157:plenissima verba,
Ov. M. 10, 290.—Full, abundant, plentiful, much:9.non tam Siciliam, quam inanem offenderant, quam Verrem ipsum, qui plenus decesserat,
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 12:urbes,
id. Pis. 37, 91:pecunia,
much money, id. Rosc. Am. 2, 6:mensa,
Verg. A. 11, 738.— Comp.:serius potius ad nos, dum plenior,
Cic. Fam. 7, 9, 2:tres uno die a te accepi litteras, unam brevem, duas pleniores,
fuller, larger, id. ib. 11, 12, 1.— Sup.:plenissima villa,
Hor. S. 1, 5, 50.—Of age, full, advanced, ripe, mature:10.jam plenis nubilis annis,
marriageable, Verg. A. 7, 53:plenus vitā,
Stat. S. 2, 2, 129:annis,
full of years, that has reached extreme old age, Plin. Ep. 2, 1, 7:plenior annis,
Val. Fl. 1, 376:annus vicesimus quintus coeptus pro pleno habetur,
Dig. 50, 4, 8.—Law t. t.: pleno jure, with a complete legal title:II.proinde pleno jure incipit, id est et in bonis et ex jure Quiritium, tua res esse,
Gai. Inst. 2, 41:pleno jure heres fieri,
id. ib. 3, 85 al.—Trop., full, filled.A.In gen., with gen.: plenus fidei, Enn. ap. Cic. Sen. 1, 1 (Ann. v. 342 Vahl.):B.jejunitatis plenus,
Plaut. Merc. 3, 3, 13:consili,
Plaut. Ep. 1, 2, 49:viti probrique,
id. Mil. 2, 5, 13:fraudis, sceleris, parricidi, perjuri,
id. Rud. 3, 2, 37:offici,
Cic. Att. 7, 4, 1:negoti,
full of business, id. N. D. 1, 20, 54; Plaut. Ps. 1, 3, 146:irae,
Liv. 3, 48:ingenii,
Cic. Fl. 6, 15:laboris,
Plin. 6, 19, 22, § 66:quae regio in terris nostri non plena laboris?
is not full of our disaster? Verg. A. 1, 460.—With abl.:plenus sum exspectatione de Pompeio,
full of expectation, Cic. Att. 3, 14, 1:laetitiā,
Caes. B. C. 1, 74:humanitate,
Plin. Ep. 1, 10, 2; 2, 1, 7.—In partic.1.Complete, finished, ample, copious (class.):2.orator plenus atque perfectus,
Cic. de Or. 1, 13, 59:plenior, opp. to jejunior,
id. ib. 3, 4, 16:oratio plenior,
id. Off. 1, 1, 2:pleniora scribere,
Caes. B. C. 1, 53.—Full of, abounding or rich in any thing:1.plenum bonarum rerum oppidum,
Plaut. Pers. 4, 2, 38:quis plenior inimicorum fuit C. Mario?
Cic. Prov. Cons. 8, 19: pleniore ore laudare, with fuller mouth, i. e. more heartily, id. Off. 1, 18, 61.—Hence, adv.: plēnē.Lit., full (post-Aug.):2.vasa plene infundere,
Plin. 14, 22, 28, § 139.—Trop., fully, wholly, completely, thorougnly, largely (class.):plene cumulateque aliquid perficere,
Cic. Div. 2, 1:plene perfectae munitiones,
Caes. B. G. 3, 3:aliquid vitare,
Cic. Q. Fr. 1, 1, 13:plene sapientes homines,
id. Off. 1, 15:praestare aliquid,
perfectly, Hor. Ep. 1, 11, 14.— Comp.:plenius facere aliquid,
Ov. P. 2, 11, 20:alere,
Quint. 2, 2, 8.— Sup.:quamvis illud plenissime, hoc restrictissime feceris,
Plin. Ep. 5, 8, 13. -
12 quis
1.quis, quid (old nom. plur. QVES, S. C. Bacch.), pron. interrog. [Sanscr. kis, in nakis = nemo; Gr. tis], who? which? what? what man? (while qui, quae, quod, interrog. is used adject.; for exceptions, v. qui and infra.—Quis is properly used only of more than two; uter, which of two? v. infra).I.Masc. and fem. quis; lit.,A.As subst., in a direct question.1.Of males:2.unde es? cujus es?
whose are you? to whom do you belong? Plaut. Truc. 2, 7, 44: Da. Quis homo est? Pa. Ego sum Pamphilus, who is there? Ter. And. 5, 6, 1:quis clarior in Graeciā Themistocle? quis potentior?
Cic. Lael. 12, 42; id. de Or. 3, 34, 137:quis Dionem doctrinis omnibus expolivit? non Plato?
id. ib. 3, 34, 139.—Quis, of females, as subst. and adj. (ante- and post-class.): et quis illaec est, quae? etc., Enn. ap. Non. 198, 3 (Trag. v. 133 Vahl.): quis tu es mulier, quae? etc., Pac. ap. Non. 197, 33; cf. Varr. L. L. 6, § 60 Müll.:B.quis ea est, quam? etc.,
who is she? Plaut. Aul. 2, 1, 48:quis haec est?
id. Pers. 2, 2, 18:quis illaec est mulier, quae? etc.,
id. Ep. 4, 1, 6:sed haec quis mulier est?
id. Truc. 1, 1, 76: quis nostrarum fuit, Caecil. ap. Gell. 2, 23: quis haec est simia? Afran. ap. Charis. 1, p. 84.—As adj.1.Absol., what? i. e. what sort of a person or thing? quis videor? Cha. Miser aeque atque ego, in what state or condition do I seem? what do you think of me now? Ter. And. 4, 2, 19:2.quis ego sum? aut quae in me est facultas?
Cic. Lael. 5, 17. —With nouns.(α).With words denoting a person (class.):(β).quis eum senator appellavit,
Cic. Cat. 2, 6, 12:quis gracilis puer,
Hor. C. 1, 5, 1.—In gen. (in Cic. only before a vowel, for qui):II.quis color,
Verg. G. 2, 178:quisve locus,
Liv. 5, 40:quod caedis initium? quis finis?
Tac. A. 1, 48:quis esset tantus fructus?
Cic. Lael. 6, 22. —In neutr.A.Lit.1.In simple constr.:2.quid dicam de moribus facillimis,
Cic. Lael. 3, 11:quid est judicium corrumpere, si hoc non est?
what is bribing the court, if this be not? id. Verr. 1, 10, 28:quid ais? quid tibi nomen est?
Plaut. Am. 1, 1, 208.—With gen. partit., what? i. e. what sort of? what kind of a? quid mulieris Uxorem habes? what sort of a woman have you for a wife? Ter. Hec. 4, 4, 21:3.quid illuc est hominum secundum litus?
what is that knot of people? Plaut. Rud. 1, 2, 60:quid caelati argenti, quid stragulae vestis, quid pictarum tabularum... apud illum putatis esse?
Cic. Rosc. Am. 46, 133; cf.esp.: hoc enim, quis homo sit, ostendere est, non quid homo sit, dicere,
i. e. to point out an individual, not to define a class, Gell. 4, 1, 12.—Esp. in phrase quid dico? what do I say? in correcting or strengthening the speaker's own expression:B.Romae a. d. XIIII. Kal. volumus esse. Quid dico? Volumus? Immo vero cogimur,
Cic. Att. 4, 13, 1; id. Fam. 5, 15, 2; id. Mil. 28, 76; id. de Or. 2, 90, 365; id. Lig. 9, 26.—Transf.1.Quid? how? why? wherefore? quid? tu me hoc tibi mandasse existimas, ut? etc., Cic. Fam. 2, 8, 1:2.quid hoc?
id. Tusc. 1, 11, 25:quid? eundem nonne destituisti?
id. Phil. 2, 38, 99:eloquere, quid venisti?
why? wherefore? Plaut. Am. 1, 1, 221:sed quid ego argumentor? quid plura disputo?
Cic. Mil. 16, 44. —In quid? wherefore? for what? Sen. Ben. 4, 13, 3. —3.Quid, with particles:III.quid, quod?
what shall be said to this, that? how is it that? and furthermore, moreover, Cic. Sen. 23, 83; id. Off. 3, 25, 94; id. Ac. 2, 29, 95 et saep.:quid ita?
why so? id. N. D. 1, 35, 99: quid ni, also in one word, quidni? why not? (in rhet. questions, while cur non expects an answer); always with subj., Ter. Heaut. 5, 1, 34; Cic. de Or. 2, 67, 73; Sen. Tranq. 9, 3; id. Ira, 1, 6, 1; cf.separated: quid ego ni teneam?
Plaut. Ps. 2, 2, 57; Ter. Ad. 4, 5, 28;and pleonastically: quid ni non,
Sen. Ep. 52: quid si? how if? Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4:quid si illud addimus,
Cic. Lael. 14, 50:quid tum?
what then? how then? id. Tusc. 2, 11, 26; Verg. A. 4, 543; id. E. 10, 38; Hor. S. 2, 3, 230:quid ergo, ironically,
Caes. B. G. 7, 77; Cic. Fam. 9, 15, 14:quid enim,
id. Fin. 2, 19, 62; Liv. 20, 9.—In indirect discourse:2.quis sim, ex eo quem ad te misi, cognosces,
Sall. C. 44, 5:rogitat quis vir esset,
Liv. 1, 7, 9:videbis, quid et quo modo,
Cic. Att. 11, 21, 1: quis quem, who... whom? who... the other? considera, quis quem fraudasse dicatur, who is said to have defrauded whom? id. Rosc. Com. 7, 21:quos autem numeros cum quibus misceri oporteat, nunc dicendum est,
what... with what? id. Or. 58, 196:notatum in sermone, quid quo modo caderet,
Quint. 1, 6, 16. — Quid with gen.:exponam vobis breviter, quid hominis sit,
what sort of a man he is, Cic. Verr. 2, 2, 54, § 134:sciturum, quid ejus sit,
what there is in it, how much of it may be true, id. Att. 16, 4, 3.— Rarely for uter, which of two, whether:incerti quae pars sequenda esset,
Liv. 21, 39, 6:proelia de occupando ponte crebra erant, nec qui potirentur, satis discerni poterat,
id. 7, 9, 7:ut dii legerent, qui nomen novae urbi daret,
id. 1, 6, 4 Weissenb. ad loc.; id. 1, 24, 3; 9, 45, 8; 10, 12, 5; cf.: validior per Germaniam exercitus, propior aput Pannoniam;quos igitur anteferret?
Tac. A. 1, 47.quis, quid, pron. indef.I.As subst.A.Alone, any one, any body, any thing; some one, somebody, something:B.aperite, heus! Simoni me adesse, quis nunciate,
Plaut. Ps. 5, 1, 37:simplicior quis, et est, etc.,
Hor. S. 1, 3, 63:quantum quis damni professus erat,
Tac. A. 2, 26:quanto quis clarior,
id. H. 3, 58:injuriam cui facere,
Cic. Fin. 3, 21, 71.—In connection with si, ne, nisi, cum:II.si te in judicium quis adducat,
Cic. Phil. 2, 14, 35:ne cui falso assentiamur,
id. Fin. 3, 21, 72:si tecum agas quid,
id. Off. 1, 2, 4:si quid in te peccavi ignosce,
id. Att. 3, 15, 4:si quis quid de re publicā rumore acceperit,
Caes. B. G. 6, 20:si quo usui esse posset,
Liv. 40, 26, 8:ne quid nimis,
Ter. And. 1, 1, 34:nisi quid existimas, etc.,
Cic. Fam. 13, 73, 2:neve quis invitam cogeret esse suam,
Prop. 1, 3, 30:cum quid,
Col. 4, 25.—As adj.:3.jam quis forsitan hostis Haesura in nostro tela gerit latere,
Tib. 1, 10, 13.quīs, for quibus, v. quis and qui.
См. также в других словарях:
emaillure — l Emaillure d or ou d argent, Crustae et emblemata argenti caelati … Thresor de la langue françoyse
PYTHEAS — I. PYTHEAS Archon Athenis, Olymp. 100. An. 1. II. PYTHEAS Geographus Massiliensis, tempore Ptolemaei Philadelphi: Scripsit de ambitu terrae; a Strabone variorum errorum convictus, inprimis quod credidisset, supra Thulen neque mare, neque terram,… … Hofmann J. Lexicon universale
